زمينه و اهداف: لازمه دستيابي به يک سياست مطلوب کسب درک درست و بينش صحيح در خصوص فرايند سياست گذاري است. اين مطالعه با هدف تحليل فرايند سياست گذاري ايدز (تدوين، اجرا و ارزشيابي) در ايران صورت گرفت.

مواد و روش ها: مطالعه اي کيفي و اکتشافي است که با بهره گيري از مرور مستندات و مصاحبه و در سال هاي 94-95 انجام شده است. انتخاب اسناد با روش نظام مند و افراد مطلع کليدي با روش هاي غير احتمالي صورت گرفت. با استفاده از راهنماي مصاحبه، تعداد 32 مصاحبه نيمه ساختاريافته انجام شد. براي تحليل داده ها از روش تحليل چارچوبي با کمک نرم افزار MAXQDA استفاده شد.

يافته ها: تدوين سياست ايدز در دو مسير مشخص کارگروه کشوري در قالب برنامه ملي استراتژيک و کميته کاهش آسيب ستاد مبارزه با مواد مخدر صورت مي گيرد، اما بيشتر حالت جزيره اي داشته و هنوز به همگرايي مطلوبي نرسيده است. رويکرد کشور در اجراي سياست ها از بالا به پايين است و وظيفه ارتقا تعامل بين سازمان هاي مختلف بر عهده کميته کشوري و زيرکميته هاي مربوطه و استاني است که با چالش هايي مواجه است. فرايند ارزشيابي نيز عليرغم داشتن ساختار مشخص از چالش هايي همچون نبود قدرت اجرايي لازم، عدم پيش بيني منابع، ضعف ارزشيابي سيستماتيک و همکاري ناکافي سازمان هاي شريک برنامه رنج مي برد.

نتيجه گيري: سياست گذاري کاملا دولتي و ناديده گرفتن نقش جامعه مدني و سمن ها در فرايند سياست گذاري کاملا مشهود است. به نظر مي رسد اصلاح ساختار و فرايند سياست گذاري ايدز مي تواند بخش زيادي از مشکلات نظام اجرا، پايش و ارزشيابي را نيز مرتفع کند.